(การทำมายแมพหรือการเขียน Mind Map ที่ถูกต้อง ทำอย่างไร)
1.ตั้งสติ คิดถึงประเด็นสำคัญที่สุดของเรื่องนั้น ถามตัวเองว่า กำลังจะทำบันทึกเรื่องใด หรือกำลังพยายามจะแก้ปัญหาอะไร
2.วางกระดาษเปล่าในแนวนอน เพื่อเตรียมวาดภาพแก่นแกนสำหรับการทำมายแมพ ให้ปลดปล่อยจินตนาการ สร้างภาพให้เด่นชัด ทรงพลัง
3.วาดภาพแก่นแกนที่สื่อให้เห็นเป้าหมายไว้ตรงกลาง (ขนาดประมาณเหรียญ 10 บาทสำหรับกระดาษ A4) โดยไม่ต้องกังวลว่าจะวาดไม่ได้หรือไม่สวย รูปวาดจะช่วยกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ ส่วนรูปแบบ สีสัน และสัญลักษณ์จะทำให้มายแมพโดยรวมดูดีกว่าที่คิดไว้
4.ใช้สีอย่างน้อย 3 สีในการวาดภาพเน้นให้เห็นโครงสร้าง พื้นผิว รายละเอียดเพื่อให้มองได้ไหลลื่น สร้างภาพให้ชัดได้สะดุดตา ลองสร้างรหัสสีเพื่อแบ่งประเภทข้อมูลและเน้นย้ำถึงความสำคัญในแต่ละเรื่อง
5.เริ่มวาดเส้นหนาๆ ชิดติดกับภาพแก่นแกน ให้มีลักษณะโค้งเรียวตามธรรมชาติ เรียกว่ากิ่งแก้ว ซึ่งจะดูคล้อยกิ่งไม้กิ่งหลักๆที่รองรับกิ่งย่อยๆที่จะเกิดตามมา ขอย้ำว่าต้องลากเส้นกิ่งแก้วทุกเส้นต่อเชื่อมกับภาพแก่นแกน เพราะสมองทำงานได้ดีที่สุดเมื่อมีการเชื่อมโยง
6.วาดเส้นกิ่งแก้วให้มีลักษณะโค้งเรียวจากใหญ่ไปเล็ก เพราะเส้นโค้งจะทำให้ดูสบายตาน่าจดจำกว่าเส้นตรงแข็งๆ
7.เขียนคำดังบนกิ่งแก้วแต่ละกิ่ง เพื่อโยงใยเข้ากับหัวเรื่อง คำบนกิ่งแก้วคือประเด็นหลัก (และเป็นการจัดลำดับพื้นฐานความคิด) ที่มีความสัมพันธ์กับเนื้อหา เช่น สถานการณ์ ความรู้สึก ข้อมูล ทางเลือกต่างๆ อย่าลืมว่าต้องใช้หนึ่งคำดังต่อหนึ่งเส้น เพื่อจุดประกายความคิดสร้างสรรค์ เปิดโอกาสให้ความคิดอื่นๆไหลพรั่งพรูตามมา อย่าใช้วลีหรือประโยค เพราะจะทำให้คุณสับสน
8.ลองเพิ่มเส้นเปล่าๆอีกสองสามเส้น เดี๋ยวสมองก็หาคำมาเติมได้เองโดยธรรมชาติ
9.จากนั้นแตกกิ่งก้อยซึ่งเป็นกิ่งย่อยๆต่อเนื่องจากกิ่งแก้ว
1.เน้นย้ำส่วนสำคัญ
ตรงแก่นแกนต้องมีภาพเสมอ
ใช้ภาพให้มากที่สุด
ใช้คำเส้นและภาพที่หลากหลาย
ใช้พื้นที่ว่างอย่างเป็นระเบียบ
2.เน้นการเชื่อมโยง
ใช้ลูกศร
ใช้สีสัน
ใช้สัญลักษณ์
3.ชัดเจน
หนึ่งคำดังต่อหนึ่งเส้น
เขียนตัวใหญ่ (ถ้าเป็นภาษาอังกฤษใช้ตัวพิมพ์ใหญ่ทั้งหมด)
เขียนคำบนเส้น
ลากเส้นให้ยาวเท่ากับคำ
เชื่อมเส้นต่างๆที่เกี่ยวข้องกัน ให้ต่อเนื่องกัน และเชื่อมกิ่งแก้ว (กิ่งหลัก) ให้ติดกับภาพแก่นแกน
เส้นกิ่งแก้วควรเป็นเส้นหนาและโค้งเป็นธรรมชาติ
สร้างรูปทรงต่างๆหรือกรอบรอบกิ่ง
วาดรูปให้ชัดเจนที่สุด
วางกระดาษในแนวนอน
เขียนตัวหนงสือให้ตั้งตรงมาเท่าที่ทำได้
4.จัดลำดับชั้นความสำคัญ
5.ใช้ตัวเลข
6.ปรับให้เป็นสไตล์ของตัวเอง
สิ่งที่ควรระวังในการเขียน Mind Map มี 3 ประการ คือ
1.การเขียน Mind Map ที่ไม่ใช่ Mind Map ของแท้
ลองพิจารณารูปร่างเหล่านี้ ภาพด้านบนแสดงให้เห็นถึงการพยายามวาด Mind Map โดยที่ไม่เข้าใจพื้นฐานอย่างแท้จริง
ดูเผิน ๆ ภาพเหล่านี้ก็น่าจะใช้การได้ แต่ถ้าสังเกตดีๆจะพบว่าภาพทั้งหมดละเลยต่อหลักการคิดแบบรัศมี “ก้อนความคิด"แยกตัวเดี่ยวๆไม่เกี่ยวข้องกับเนื้อหาอื่นๆ ไร้การเชื่อมโยง ทําให้สมองไม่ได้ระเบิดความคิดอย่างต่อเนื่อง ตัดโอกาสทางการคิดที่มีประสิทธิภาพ
ลองเปรียบเทียบกับ Mind Map ที่ถูกต้องตามหลักการข้างล่างนี้ดู
2.เพราะเหตุใด คำดังจึงดีกว่าวลี (กลุ่มคำ)
ภาพทั้ง 3 ต่อไปนี้ แสดงให้เห็นว่า เพราะเหตุใดการใช้วลี(กลุ่มคำ) จึงเป็นอุปสรรคต่อการทำ mind map ที่ดี
แบบแรกแสดงถึงการใช้คำ 3 คำวางเรียงบนเส้นเดียวกัน การวางในลักษณะนี้ไม่มีประสิทธิภาพ เพราะไม่สามารถแตกความคิดออกเป็นประเด็นอื่นๆได้เลย
แบบสองพัฒนากว่าแบบแรก มีการแบ่งแยกประโยคออกเป็น 3 คำ มีพื้นที่ให้ความคิดแตกตัวได้ แต่การเขียนเป็นคำกระตุ้นเฉพาะสมองซีกซ้าย จำกัดความคิดสร้างสรรค์ และยังมองไม่เห็นชัดว่าคำไหนกันแน่ที่เป็นประเด็นสำคัญ
แบบสุดท้ายนี้ เป็นไปตามหลัก Mind Map ไม่มียาวเหยียดดูรกตา มีการแตกตัวให้เห็นสาเหตุของความ “ไม่สบายใจ” (Unhappiness) และยังใส่เนื้อหาเกี่ยวกับ “ความสบายใจ" (Happiness) เข้าไปด้วย มีรูปภาพทําให้น่ามองประยุกต์ปรับเปลี่ยนได้และกระตุ้นความคิดได้ดีกว่ามาก
3.วิตกกังวลว่า Mind Map จะดูยุ่งเหยิง ส่งผลให้เกิดความกังวลในการทำ Mind Map
ขณะจดบันทึกเวลาฟังบรรยาย คุณอาจไม่สามารถสร้างสรรค์ Mind Map ได้อย่างเรียบร้อยสวยงาม โดยเฉพาะเมื่อผู้บรรยายขาดการลําดับที่ดี คุณจะกําหนดประเด็นหลักได้ยาก ลักษณะของ Mind Map จะสะท้อนลักษณะการบรรยาย ทักษะการจับประเด็น รวมถึงสภาพจิตใจของคุณเอง
ถึง Mind Map จะดู “ยุ่งเหยิง” เพียงใด ก็ยังเก็บข้อมูลได้มาก และทําความเข้าใจได้ดีกว่าการจดบันทึกทุกคําบรรยายตามแบบดั้งเดิม เมื่อการบรรยายจบลง สละเวลาอีกเล็กน้อยจัดระเบียบปรับปรุง Mind Map ให้ดูดีขึ้นได้ด้วย
และอื่นๆเพื่อให้เห็นการจัดลําดับความคิดพื้นฐาน (BOIs) และความสําคัญได้ชัดเจน อย่าลืมเชื่อมโยงและใส่สีลงไปด้วยถ้าเรื่องที่เขียนสําคัญจริงๆขอให้คุณเขียน Mind Map ขึ้นมาใหม่ ตามหลักการทำมายแมพดังที่ได้กล่าวมาแล้ว การเขียนซ้ําๆจะช่วยให้จดจําเนื้อหานั้นได้แม่นยําขึ้น
เครดิตรูปและข้อมูล : credit image and info from