Growth Mindset คืออะไร?

Mindset คือ “กรอบความคิดหรือวิธีคิดที่ส่งผลต่อความเชื่อ และพฤติกรรมต่อเรื่องต่างๆที่แตกต่างกันไปในแต่ละคน”

Mindset เป็นเรื่องที่ได้รับการยอมรับในวงการจิตวิทยาและวงการอื่นๆอย่างกว้างขวาง การที่คนคนหนึ่งจะมี Mindset อย่างไรนั้นจะส่งผลต่อความสำเร็จหรือล้มเหลวในชีวิตของเขา แม้แต่วงการศึกษาระดับโลกก็ให้ความสำคัญกับเรื่องของ Mindset เป็นอย่างมาก 

จากผลงานวิจัยของศาสตราจารย์ Dr.Carol S. Dweck ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนาศักยภาพของมนุษย์ของมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ได้ศึกษาพบว่าคนเรามีความเชื่อเรื่องสติปัญญาและความสามารถของตนเองแตกต่างกัน และกรอบความคิดเป็นปัจจัยสำคัญทางจิตวิทยาที่มีผลต่อความสำเร็จของคนคนนั้น

กรอบความคิดนี้เปรียบเหมือนเลนส์ที่เราใส่แว่น เราจะมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งภายนอกผ่านเลนส์ที่เราเห็น แล้วส่งผลต่อพฤติกรรมและการใช้ชีวิตของเรา ดังนั้นกล่าวได้ว่า Mindset เปรียบเสมือนเลนส์แห่งความคิดของคนเรา

จากงานวิจัยกว่า 40 ปี Dr.Carol ได้แบ่งกลุ่มของ Mindset ออกเป็น 2 ประเภท คือ

Growth mindset คือ กรอบความคิดที่เชื่อว่า คนเราสามารถเรียนรู้และพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้นได้ ความสามารถและสติปัญญาเป็นเรื่องของพรแสวง คนที่มีแบบกรอบความคิดแบบเติบโตจะมีความกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้ ชอบที่จะเรียนรู้จากปัญหา ชอบความท้าทาย มีความมุมานะที่จะแก้ไขปัญหาอุปสรรค มีความคิดสร้างสรรค์ใหม่ๆ

Fixed mindset คือ กรอบความคิดที่เชื่อว่า ความสามารถหรือสติปัญญาของคนเกิดมาอย่างไรก็เป็นอย่างนั้น เป็นเรื่องของพรสวรรค์ ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ คนที่มีกรอบความคิดแบบยึดติดจะให้ความสำคัญกับภาพลักษณ์ เช่น ต้องดูดี ดูฉลาด ดูเก่งไว้ก่อน มักจะไม่มีความพยายาม หลีกเลี่ยงปัญหาและความท้าทาย เมื่อเจออุปสรรคจะมองว่าคือความล้มเหลว มักจะหนีปัญหา เพราะกลัวว่าถ้าทำไม่ได้แล้วกลัวคนอื่นจะดูว่าโง่ ไม่เก่ง เสียภาพลักษณ์

คนที่มีกรอบความคิดแตกต่างกันจะมีพฤติกรรมแตกต่างกัน เช่น รูปแบบการเรียนรู้ เป้าหมายในชีวิต การแสดงออกเมื่อเจอกับสถานการณ์ที่ท้าทายหรือเมื่อเกิดปัญหา และปฏิกิริยาเมื่อพบกับความล้มเหลว ซึ่งความแตกต่างต่อการตอบสนองต่อสิ่งต่างๆเหล่านี้จะส่งผลต่อการพัฒนาตนเอง อันนำไปสู่การประสบความสำเร็จในด้านต่างๆทั้งการเรียน การทำงาน หรือการใช้ชีวิตของแต่ละบุคคลที่ต่างกันออกไป

คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตมักให้ความสำคัญต่อการแสวงหาการเรียนรู้ใหม่ๆ รวมทั้งมีความพยายามและฝึกฝนตนเองอย่างหนัก เพื่อให้ประสบความสำเร็จในการเรียนรู้

ในขณะที่คนที่มีกรอบความคิดแบบยึดติดมักมีความเชื่อว่า การใช้ความพยายามสะท้อนถึงการด้อยความสามารถ เพราะถ้าเป็นผู้ที่มีความสามารถแล้วก็ไม่ต้องอาศัยความพยายามทำสิ่งต่างๆ

ด้วยเหตุนี้ผู้ที่มีกรอบความคิดแบบยึดติดจึงมักหลีกเลี่ยงที่จะใช้ความพยายามในการจัดการแก้ไขปัญหาต่างๆ รวมถึงมีความวิตกกังวลกับการพิสูจน์ว่า ตัวเองมีคุณลักษณะที่ดีพอหรือไม่ หรือมีความสามารถมากน้อยเพียงใด

ซึ่งแตกต่างจากผู้ที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตที่มักไม่ให้ความสำคัญต่อการรักษาภาพลักษณ์ของตัวเองมากนัก แต่จะให้ความสำคัญกับกระบวนการเรียนรู้มากกว่า

คนที่มีกรอบความคิดแตกต่างกันจะมีมุมมองต่อความพยายามแตกต่างกันส่งผลให้มีพฤติกรรมการตอบสนองต่อสิ่งท้าทายแตกต่างกันอีกด้วย

คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตมักแสวงหาสิ่งท้าทาย เนื่องจากมีความเชื่อว่าการทำสิ่งที่ท้าทายเป็นเสมือนโอกาสในการเรียนรู้

ขณะที่คนที่กรอบความคิดแบบยึดติดมีความเชื่อว่า สถานการณ์ที่ท้าทายเป็นเสมือนบททดสอบ ประเมินความฉลาด หรือความสามารถของตนเองดังนั้นจึงพยายามหลีกเลี่ยงความท้าทาย รวมถึงมีแนวโน้มในการแสวงหาเฉพาะสิ่งที่ง่ายๆ จะหลีกหนีสถานการณ์ที่อาจก่อให้เกิดความผิดพลาดนอกเสียจากว่าจะมีแรงจูงใจจากภายนอกเพื่อให้สามารถเอาชนะอุปสรรคได้

งานวิจัย Growth Mindset และ Fixed Mindset พบว่า คนที่มีกรอบความคิดแตกต่างกันจะมีแรงจูงใจต่างกัน คือ คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตจะมีแรงจูงใจภายใน ขณะที่คนที่มีกรอบความคิดแบบยึดติดจะมีแรงจูงใจภายนอกเป็นตัวผลักดันพฤติกรรม เช่น ของรางวัล เป็นต้น

ในด้านมุมมองต่อความผิดพลาดหรือล้มเหลว คนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโตจะมองความล้มเหลวเป็นเรื่องปกติ และพยายามเรียนรู้จากความล้มเหลวนั้นเพื่อปรับปรุงให้ดีขึ้นในครั้งถัดไป รวมทั้งมีการพัฒนาตัวเองภายหลังจากที่ผิดพลาดได้มากกว่าคนที่มีกรอบความคิดแบบยึดติด

ซึ่งคนที่มีกรอบความคิดแบบยึดติดเมื่อเกิดความล้มเหลว มักจะท้อถอย โทษตัวเอง ลดคุณค่าในตัวเอง เกิดความทุกข์ และไม่ค่อยเปิดรับความล้มเหลวเข้ามาในชีวิต

จากการศึกษาพบว่ากรอบความคิดแบบเติบโต เป็นทักษะที่สามารถฝึกฝนพัฒนาได้ ผู้ที่ฝึกฝนจะเกิดประโยชน์ดังนี้

นอกจากนี้ผู้เรียนที่มีกรอบความคิดแบบเติบโต จะเรียนเพื่อให้เกิดความรู้จริง ชอบทำกิจกรรมที่ท้าทาย และมีแนวโน้มจะเป็นบุคคลที่เรียนรู้ตลอดชีวิต (life long learner)

รักในการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ มองเห็นโอกาสการพัฒนาจากความผิดพลาด โดยนำประสบการณ์ที่ได้มาทบทวนและปรับปรุงให้ดีขึ้น มีแรงจูงใจจากภายใน มุ่งมั่น ปรับปรุงพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง และมีความสุขในการเรียนรู้